Mimar Sinan 1498-1588

MİMAR SİNAN

1490 – 1588

Ayşe DEMİR ÜNLÜ

Kadir Has Üniversitesi -Mimarlık Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek lisans

İstanbul, ayseunlu@besiktas.bel.tr

                                            

“Bir ulusun kültürü, onu oluşturan ozan, besteci, filozof, bilim adamı, heykeltıraş, ressam ve mimar gibi kişilerin yaratıları ile ün kazanır.”[1]

MİMAR SİNAN 

Hassa Mimar başı Koca Sinan, Mimarlık tarihinin, ilk sıradaki yerini tartışmasız açık ara hak eden en değerli üstattır. Sinan gibi hem okul, Hem simge olan sanat yıldızları, insanlığın yolunu aydınlatan evrensel ışıldaklardır. Sinan 'ı doğru biçimde tanımamız içinde, hem kendisini, hem de yaşadığı dönem hakkında doğru bilgilere ulaşmak zorundayız.

Doğduğu ve 21 yaşına kadar yaşadığı Ağırnas 3000 yıllık yeraltı şehir kalıntıları olan, dehlizleri, mağaraları ile geçmişi olan Bir Kayseri kasabası...

HASSA MİMARLAR OCAĞI

Saraya bağlı mimarlar anlamına geliyor. İlk Mimarlık örgütlenmesi sayılabilir. Görevleri arasında Osmanlı İmparatorluğuna ait yeni yapılar tasarlamak, Keşif çalışmaları yapmak ve inşaatlarını gerçekleştirmek idi. Ayrıca inşa edilmiş eski yapıların bakımından ve onarımından sorumluydular. İstanbul Dışında bu ocağa bağlı olan eyalet mimarları bu görevleri yerine getiriyorlardı.

Mimar Sinan 1538 yılında bu teşkilatın başına yetirildi ( Mimarbaşı Acem Ali öldükten sonra) , 200 kadar mimar çalışmaktaydı. Bunların yüzde onu kadarı da gayri Müslüm kimselerdi. Hassa Mimarlık, günümüzde Bayındırlık Bakanlığı karşılığındadır.

Kanuni Sultan Süleyman'ın gözdesi ve Baş mimarıydı.

Yorulmak bilmeyen çabası ile orduda bulunmasınında katkısıyla İran, Mezopotamya, Suriye, Arabistan, Kırım, Macaristan, orta Avrupa, balkanlar ve Anadolu’yu dolaşmasıyla bilgi ve yeteneğinin yanında görgü kazanarak gördüğü eserlerin üstün yanlarını, teknik zaaf ve eksiklerini yakından izlemiştir.

Mimar Sinan, yaklaşık 100 yıllık hayatı boyunca hassa mimarbaşı olarak;

84 Cami,

52 Mescit,

63 Medrese,

 7darülkurra,

22 Türbe,

18 İmaret,

3 Darülşifa(Hastane),

6 su yolu kemeri,

8 Köprü,

20 Kervansaray,

8Mahsen,

52 Hamam olmak üzere yaklaşık 378 eser vermiştir[2].

16. YY OSMANLI DÖNEMİ SANATI

Mukarnas,

Çini,

Hat,

Minyatürleri ünlü.

HASEKİ HAMAMI-AYASOFYA-İSTANBUL-  1556-1557

I. Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan tarafından,  yılları arasında yaptırılmıştır. Hamamın inşa edildiği yerde eskiden Zeuksippos Banyoları'nın varmış.

1910 yılına kadar kullanılan hamam, uzun yıllar kapalı kalmıştır. Zaman zaman cezaevi, kâğıt deposu ve benzin deposu olarak kullanılmıştır. 1957 – 1958 yıllarında onarılan hamam, 2008 halı satış mağazası olarak kullanılmıştır[1].

MİHRİMAH SULTAN KÜLLİYESİ

Mihrimah Camii, veya İskele Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde meydanda bulunan Mimar Sinan'ın Kanuni Sultan Süleyman'ın Hürrem Sultan'dan olan kızı Mihrimah Sultan için yaptığı camidir. Sinan'ın erken dönem eserlerindendir. Kubbesi üç yanından yarım kubbelerle desteklenmiştir, ama ön cephede yarım kubbe yoktur. Nisan ve Mayıs aylarında Bayezid yangın kulesinden veya o bölgedeki yüksek bir noktadan İskele Camii'sine doğru bakıldığında; sabah gündoğumunda İskele Camii'nin iki minaresi arasından güneşin doğuşu ve akşam gün batımında ise (Hicrî takvime göre her ayın 14'ünde) ayın doğuşu izlenebilmektedir.

Aynı kuleden batı ufkuna Edirnekapı istikâmetine doğru bakılır ise; Mihr-î Mah Sultan Edirnekapı Külliyesi'nde de, sabah ayın akşam da güneşin batışı izlenebilmektedir.

Mihr-î Mah Güneş ve Ay manasına gelmektedir.

RÜSTEM PAŞA KÜLLİYESİ

Rüstem Paşa Camii, İstanbul, Fatih ilçesi, Tahtakale semtinde Hasırcılar Çarşısı içinde yer alan cami.

Kanuni Sultan Süleyman'ın Sadrazamlarından ve aynı zamanda kızı Mihrimah Sultan'ın kocası olan Damat Rüstem Paşa için Mimar Sinan'a yaptırıldı (1561). 1562 tarihli su mülknamesinde (Konyalı) caminin bittiği söylenir. Fakat ruhsatta öyle yazsa da Mimar Sinan 1562'de henüz caminin yerinin tespiti ve hazırlanmasıyla uğraşıyordu. Tamamlanması tahmini 1562-1564 arası olabilir. Caminin yerinde önceki mescidin isimleri Halil Efendi Mescidi veya Kenise (Kilise) Mescidi olarak bilinmektedir. Bu mescidin yeri çukurda kaldığı için Mimar Sinan, mescidin altına dükkânlar yaparak bir subasman meydana getirdi. Rüstem Paşa Camii, mescidin yerinde kuruldu.

Evliya Çelebi de Rüstem Paşa camisinden bahsetmiştir.

BÜYÜKÇEKMECE KÖPRÜSÜ

Sinan, Çevrede gezinen kuşları da düşünmüştür.Kuşların barınması için köprünün yanlarına oyuklar ve kuş evleri yaparak, ne kadar duyarlı olduğunu ortaya koymuştur. 

SELİMİYE CAMİSİ-EDİRNE

SOKULLU MEHMET PAŞA CAMİSİ-KADIRGA/İSTANBUL 1571-1572

SOKULLU MEHMET PAŞA KÖPRÜSÜ-VİŞEGRAD-BOSNA

ZAL MAHMUT PAŞA KÜLLİYESİ-EYÜP

ŞEMSİ PAŞA KÜLLİYESİ-ÜSKÜDAR

KILIÇ ALİ PAŞA  KÜLLİYESİ-TOPHANE

ATİK-VALİDE CAMİSİ-ÜSKÜDAR

DUA KUBBESİ-LÜLEBURGAZ-KIRKLARELİ

PERTEV PAŞA CAMİSİ-İZMİR-KOCAELİ

SÜLEYMANİYE CAMİSİ-İSTANBUL

SÜLEYMANİYE CAMİSİ-ŞAM-SURİYE

MİHRİMAH SULTAN CAMİSİ-EDİRNE KAPI -İSTANBUL

MAĞLOVA SU KEMERİ-İSTANBUL

ŞEHZADE CAMİSİ

PERTEV PAŞA CAMİSİ -İZMİT/KOCAELİ

SOKULLU MEHMET PAŞA KÖPRÜSÜ -VİŞEGRAD/BOSNA

MURADİYE CAMİSİ-MANİSA

ŞEMSİ AHMET PAŞA KÜLLÜYESİ- ÜSKÜDAR/İSTANBUL

Sinan Türk kültür sanatının dünya çapında yetişen en büyük ve en güçlü temsilcisi sayılır. Bu açıdan onu önce bizler tanımalı, daha sonra dünyaya tanıtmalıyız. Sinan’la övünmek hakkımız. Ancak onun eserlerini koruyup yaşatmak boynumuzun borcu.

[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Haseki_Hamam%C4%B1

---

[1] Ord.Prof.Dr.Ekrem Akurgal

[2] Kuran A. 1982